Z dziejów obozów IG Farben Werk Auschwitz 1941-1945

Książka dr Piotra Setkiewicza, historyka Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau to pierwsze tak kompleksowe opracowanie historii fabryki syntetycznego kauczuku i paliw, zbudowanej przez niemiecki koncern w Oświęcimiu w latach II wojny światowej.

W ukazujących się do tej pory publikacjach dzieje fabryki IG Farben (i pobliskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz III-Monowitz) służyły ich autorom głównie do zilustrowania pewnych zagadnień, w różnym stopniu związanych z zasadniczym tematem prowadzonych przez nich badań.

Większość badaczy poświęciła tej problematyce tylko kilka-kilkanaście stron, co powodowało, iż spostrzeżenia ich były albo powierzchowne, lub też dotyczyły zagadnień bardzo szczegółowych. Wiele problemów badawczych nadal nie zostało jednak do końca wyjaśnionych.

Autor niniejszej publikacji stara się natomiast ukazać historię fabryki i obozu w sposób całościowy, rozpoczynając od chwili podjęcia decyzji przez zarząd IG Farben o rozpoczęciu budowy, poprzez negocjacje w sprawie werbunku załogi, wysiedlenia miejscowej ludności polskiej i żydowskiej, relację z postępów prac budowlanych, aż do ewakuacji fabryki w styczniu 1945 r.

Jego zdaniem, podjęte przez IG Farben działania przyniosły w konsekwencji również szereg zapewne nieprzewidzianych, lecz brzemiennych w skutkach rozstrzygnięć: przekształcenia niewielkiego początkowo obozu koncentracyjnego Auschwitz w centrum zagłady europejskich Żydów, rozbudowy fabryki do rozmiarów jednego z największych zakładów produkcyjnych na kontynencie i sprowadzenia tysięcy robotników przymusowych z niemalże wszystkich krajów okupowanych oraz sojuszniczych.