Zdeptane dzieciństwo. II wojna światowa i jej wpływ na sytuację dzieci

Inspiracją do powstania książki była VI Ogólnopolska konferencja Auschwitz i Holokaust na tle zbrodni ludobójstwa XX wieku „Dzieci wojny” (Oświęcim 2016) zorganizowana przez Fundację na Rzecz MDSM w Oświęcimiu, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Fundację Pamięci Ofiar Auschwitz-Birkenau, Muzeum Stutthof w Sztutowie we współpracy z Fundacją im. Róży Luksemburg, Centrum Badań Holokaustu UJ, Instytutem Historii i Archiwistyki UP im. KEN w Krakowie.

Publikacja zawiera referaty poświęcone dzieciom w czasie drugiej wojny światowej. Swoim zasięgiem tematycznym obejmuje nie tylko okupację niemiecką, ale także sowiecką. Szacuje się, że w czasie czterech masowych deportacji zostało zesłanych na wschód 308-330 tysięcy polskich obywateli. Wśród nich było nieco ponad 8 procent dzieci w wieku 14-16 lat i 35 procent dzieci młodszych.

Książka ma charakter interdyscyplinarny, ponieważ obok tekstów historycznych, które stanowią jej trzon, znajdują się w niej także prace z zakresu literatury, filmu i sztuki wizualnej. Jest ona zbiorem artykułów poruszających różne aspekty losów dzieci podczas II wojny światowej. Podzielona została na cztery rozdziały analizujące te zagadnienia z różnych perspektyw badawczych: „Dziecko wobec represji wojennych”, „Najmłodsze ofiary obozów koncentracyjnych”, „Dziecko żydowskie w czasie zagłady”, „Obraz dziecka w czasie II wojny światowej w literaturze i sztuce”.

„Dzieciństwo, które powinno być radosnym światem bez krzywdy, życiem w poczuciu bezpieczeństwa, przestało istnieć. Zobaczyłem, że świat, w którym żyję, nie jest światem porządku i ładu. Wszystko się rozpadło. Widziałem, że moi rodzice żyli w nieustanym napięciu spowodowanym przewidywaniem i przygotowaniem się na ostateczność. Patrzyłem oczami dziecka, jak wojna z całą bezwzględnością odsłania swoje zło. Widziałem go wiele i rozumiałem, bo w dramatycznych warunkach dorasta się szybko. To porażające zło pozostanie w moich oczach do końca życia”.