Przerwane dzieciństwo. Z Powstania Warszawskiego do Auschwitz

Andrzej Ociepko, jeden z ponad 1400 małoletnich więźniów deportowanych do KL Auschwitz po wybuchu Powstania Warszawskiego, opisuje swoje doświadczenia obejmujące okres od dzieciństwa spędzonego w przedwojennej Warszawie, przez dramatyczne wydarzenia Powstania, aż po życie w obozach Auschwitz i Mauthausen. W odróżnieniu od wielu wspomnień obozowych, koncentrujących się wyłącznie na samym okresie uwięzienia, relacja ta prezentuje znacznie szerszą perspektywę czasową. Opis reminiscencji z lat przedwojennych oraz obrazu wojennej Warszawy, widzianego oczami dziecka, dostarcza wielu cennych spostrzeżeń. Szczególnie interesujący jest moment nagłego zwrotu w życiu autora, kiedy wojna wkracza w jego codzienność, przynosząc strach i wymuszając radykalną zmianę dotychczasowego funkcjonowania.

Narracja Ociepki, nawet w fragmentach opisujących pobyt w obozach koncentracyjnych, jest chwilami pełna ironii, a miejscami nawet czarnego humoru, co wyróżnia ją na tle innych tego rodzaju relacji.

Publikacja ta – obok „Dzieciństwa w pasiakach” Bogdana Bartnikowskiego, wydanego przez Muzeum w kilku wersjach językowych – stanowi jedno z nielicznych samodzielnych wydań wspomnień dzieci deportowanych z Warszawy do KL Auschwitz. Choć temat ten pojawia się w literaturze, zazwyczaj przybiera formę fragmentarycznych relacji zamieszczonych w zbiorach wspomnień. Książka Andrzeja Ociepki jest więc istotnym uzupełnieniem, umożliwiającym pełniejsze poznanie losów najmłodszych ofiar obozów koncentracyjnych.

Wspomnienia te nie tylko dokumentują tragiczne losy dzieci w czasie wojny, lecz także skłaniają do refleksji nad mechanizmami dehumanizacji oraz znaczeniem pamięci o ofiarach. To wartościowa lektura, zarówno dla szerokiej publiczności, jak i dla historyków, socjologów czy pedagogów zajmujących się badaniem wojennych doświadczeń dzieci.