Tak było...

Wspomnienia Andrzeja Łępkowskiego, byłego więźnia KL Auschwitz, nr obozowy 95845, składają się z trzech części. W pierwszej z nich, pt. „Birkenau — obóz zagłady” Autor opisuje drogę do Auschwitz z więzienia w Tarnowie, z którego został przywieziony wraz z ojcem i bratem. Kolejno przedstawia „wyładunek” na stacji w pobliżu obozu w Brzezince, przyjęcie w tym obozie, pobyt na kwarantannie wstępnej w obozie męskim w Birkenau, pracę m.in. przy budowie krematoriów, regulacji stawów rybnych, przy budowie odcinka BIId. Przedstawia tragizm życia w obozie, głód, nękające więźniów choroby, maltretowanie przez esesmanów i niektórych więźniów funkcyjnych. Nie brak w nich także przykładów wzajemnej pomocy więźniów, dzięki której Autor będąc kilkakrotnie o krok od śmierci, przeżył obóz. Autor opisuje m.in. zagładę Żydów, likwidację familijnego obozu cygańskiego (odcinek BIIe) oraz obozu dla Żydów z getta w Theresienstadt (odcinek BIIb). Pierwsza część kończy się opisem pobytu w obozie Buchenwald, dokąd zostaje ewakuowany oraz relacją ucieczki wraz z grupą więźniów z obozu Leitmeritz (Litomierzyce ) i pomocy udzielonej im przez Czechów.

Będąc jeszcze więźniem Birkenau, dzięki pomocy współwięźnia, Łępkowski dostaje się do pracy w komandzie Aufnahmeschreiberów (więźniów wypełniających karty osobowe noworejestrowanych więźniów), następnie w ambulatorium na odcinka BIId, skąd zostaje przeniesiony do obozu szpitalnego (BIIf). To właśnie pobytowi w ambulatorium i szpitalu obozowym poświęcona jest druga część wspomnień, zatytułowana: „Lekarze SS”. Dostarcza ona wiedzy o ambulatorium obozu męskiego (BIId) i obozie szpitalnym (BIIf), w którym Autor pełnił „funkcję” sprzątacza i był świadkiem toczących się tam wydarzeń — przede wszystkim selekcji na śmierć w komorach gazowych więźniów Żydów przebywających w obozowym szpitalu i uznanych za niezdolnych do dalszej pracy. Autor przedstawia sylwetki niektórych lekarzy-więźniów (m.in. dr. Romana Zenktellera) oraz lekarzy SS: Erwina Helmersena, Heinza Thilo i Josefa Mengelego. Przebywając w obozie szpitalnym Andrzej Łępkowski obserwował na co dzień Żydów (zwłaszcza w 1944 r.) kierowanych do komór gazowych. Opisuje proces ich zagłady na podstawie relacji więźniów Żydów z Sonderkommanda oraz lekarzy więźniów, wzywanych niekiedy na teren krematoriów.

W trzeciej części pt. „Okruchy” Autor opisuje odwiedziny w byłym obozie w Brzezince w 1946 r., kiedy był on jeszcze pod kontrolą władz sowieckich, w związku z przetrzymywaniem na jego terenie jeńców niemieckich. Miejsca, które opuścił ponad rok wcześniej w transporcie ewakuacyjnym do KL Buchenwald, przypominają mu wydarzenia, których tak niedawno był uczestnikiem i świadkiem.